Mustafa Göker

BİR BAKIŞ BİN ANLAM

 

Temel akaid kitaplarının, inanç esasları bölümünde hemen hemen, çoğunun ilk konusu bilgi nasıl elde edilir, bilginin yolları nelerdir. Mesela; Mezhep imamımızın, çoğumuzun itikatte takip ettiği itikadimizi sistemleştiren İmamı Maturidi'nin ( Kitab-u Tevhid ) adlı Türkçe'ye de çevrilmiş muazzam bir eseri ( Esbabul Marife ) yani bilgiyi elde edinme yolları, bir insan bilgiyi nasıl elde eder. İnanca bilgiyle başlaması da son derece dikkat çekici ve önemlidir. Burada genel olarak üç tane yoldan bahsedilir.

1- ( Erriyan ), Gözlem dir. İnsanın duyu organlarını ( göz, kulak, burun...vs), kullanarak bilgi öğrenmesi.

2- ( El ahbar ) Geçmişten beri kitaplara geçen, nakille bize aktarılan bilgilerdir.

3- ( Nazar dır ) Yani düşünme, aklını kullanarak, bir takım öncülleri kullanarak bilgi üretir. Bir takım sonuçlara ulaşabilir.

AHBAR ; Kitaplar la ilgilidir. Rahatlıkla ben okuma bilmiyorum o zaman bu öğrenme yolu azalır, öğrenen için daralır.

NAZAR; Ciddi bir düşünme becerisi, melekesini gerektirir, nasıl düşüneceğini tefekkür edebilen insandır. Bir kişi düşünmeye vaktim yok, çok düşkünüm derse bu öğrenme yolu onun için kapanabilir. Ama birinci madde, gözünü, kulağını, duyu organlarını kullanarak, öğrenmeye devam edebilir. Öğrenmenin devam etmesi inanmanın ve inancın sağlıklı olması, inancın güzelleşmesi inancın hayata katkı sağlaması anlamında son derece önemlidir.

İşte itikat kitaplarımızın birinci maddesini merkeze alıp hayattan öğrenebilmeyi, gördüklerimizden, duyduklarımızdan, hayatı öğrenebilmek adına hayatımıza neler kattığından bahsedeceğiz bugün. Eskiye nazaran şimdilerde, eskiden daha çok görüyor, daha çok olaylar yaşıyoruz. Sabah yaşadığımız olay, akşama gündemden düşüyor. Her saat gündem değişiyor, her saat olaylar değişiyor. Bu akış içerisin de bakışımızın düzgün olması gerekiyor ki o bakış anlamlı olsun bize katkı sağlasın.

Mesela : Gündemde ki bir olay. Hayattaki bir ahlaki öğreti; Park ta otururken garip bir adam elinde gazeteye sarılmış bir şey var, eğiliyor saklanıyor gizli gizli bir şeyler yapıyor. Baktım ki adam içki içiyor, normalde buna öğrenme gözüyle bakmazsanız ; hakaret eder, onunla kavga eder ve başka içecek yer bulamadın mı? dersiniz. Aklımı başıma topladım bu görüntü bana ne mesaj verecek dedim. Yan gözle adamı takip ediyorum. Baktım ki adam bir şişe içkiyi bitirdi. Bir damlasını bile boşa götürmedi. Sallayarak sonuna kadar bitirdi. Yaptığı haram belki ama bir damlasını bile boşa götürmedi. Bizler sahip olduğumuz helalleri ne kadar hoyrat ve kolayca israf ediyor, boşa harcıyoruz. Onun bir damlasını, bir lokmasını hesap etmeden çöpe atıyor, vereni düşünmeden, şükrü düşünmeden ve o günden beri israf konusunda daha titiz davranmaya çalışıyorum. Bu ahlaki öğretiyi okumakla kitaplardan değil, o sarhoştan kazandım.

İmamı Gazali (RA) bir gün yolculuğa çıkar, yanında da kitapları vardır. Bu yolculuk ilim yolculuğudur. Yolculuğu esnasında yolda, (çölde) kervanı bir haydut gurubu keser. Bütün her şeye el koyarlar. İmamı Gazali bu haydut gurubunun başıyla konuşur. Der ki bir dakika beni dinleyin, her şeyimizi alıp götürün ama içinde benim ders notlarım var, bütün hayatım boyunca okuduğum ilmi birikimim o kitaplarda ne olur bana onu verin her şeyi götürün. Eşkiya şöyle der!

Bütün birikimin bur da mı? bur da, o zaman sen ne biçim ve nasıl alimsin, kitabın alınınca her şeyin bitiyor, bütün ilmin bitiyor. Böyle ilim mi olur? diyor. Bırak buraya yazmayı da kafana yaz diyor. İmamı Gazali (RA) diyor ki hayatımın en büyük öğretisini o hırsızdan, hayduttan öğrendim diyor. Hayata öğrenme gözüyle bakınca hayvanlar bile öğretir.

Hasan Basri (RA) hazretleri ile ilgili anlatılır. Bir gün derenin kenarında, ağacın gölgesinde otururken susamış bir köpek gelir dereden su içmek için dereye yöneldiğinde derenin üstünde (silüetini ), kendi resmini görür, gölgesi suya düşmüş korkuyla geri çekilir. Dikkatini çeker Hasan Basri'nin bu kadar susamış bir köpek suyun kenarında niye içmiyor, köpek tekrar yeltenir içmek için ama yine çekilir. Bir bakar ki görüntüsü suya yansıdığı için, tam içeceğinde onu görüyor, korkuyor. Köpek geri çekiliyor biri var bir şey var suda diye ama sonunda susuzluğa dayanamaz geriden gelir atlar derenin içerisine. Bakar ki derede bir şey yok, hem rahatlar, hem serinler, hemde suyunu içer. Hasan'ı Basri bu olayı gözlemler ve iki şey öğrendim der.

1- İstediğin kadar alim ol, istediğin kadar üstün bir şahsiyet ol şu köpekten de öğreneceğin bir şeyler var, en önemli öğrendiğim bu.

2- Hayattaki başarısızlıklarımızın, bir sürü hedefimize ulaşamayışımızın, pısırık kalmamızın önündeki en büyük engel yersiz korkularımızdır, diyor.

Gölge den korkmak, ondan korkmak, bundan korkmak, köpek korkusunu yenince suya ulaştı, hedefine ulaştı bunu da ondan öğrendim. Çok ilginç Kur'an-ı Kerim de ( Rahman Suresinde ) Rabbimiz, bütün çevremize bakmamızı istiyor. '' Şu geceye bir bakın, kıyamete kadar gece olsa, size gündüzü ( güneşi ) getirecek güç kimdir. Bütün barajlarınız ı çalıştırın, bütün elektrik enerjinizi kullanın bir gündüzün ışığını elde edebilirmisiniz, bütün dünyayı aydınlatabilirmisiniz aydınlatamazsınız, Allah bunlara bakarak bana ulaşın diyor.''

Çevremize öğrenme gözüyle bakınca, hayat bize çok şey öğretiyor. Önümüz bahar mevsimi, hayatta büyük bir hareketlenme ve değişim var. Bu bizim de öğrenme düşünme arzumuzu, imanımızı, ahlakımızı hareketlendirsin, harekete geçirsin diyoruz. Son cümle : Hayatta gördüğümüz sesleri ses olarak, gürültü olarak bırakmayalım. Hayatta gördüklerimizi de görüntü olarak bırakmayalım. Her sesin arkasından, her görüntünün arkasından bir hakikate, bir güzele, bir ahlaka ulaşmaya çalışalım.

Cenab-ı Allah hayattan, yaşadıklarımızdan, gördüklerinden öğrenebilme arzumuzu ve irademizi güçlü kılsın. Mesele gelip dayanıp bakışa geliyor. Bakışımız güzel olursa akışımızda güzel olur. 28 03.2019 SOSYOLOG MUSTAFA GÖKER